Genius Hour – autonomie bij het leren 

“Iedereen is een genie. Maar als een vis wordt beoordeeld op zijn vaardigheid om in bomen te klimmen, zal hij zichzelf zijn hele leven als een mislukkeling beschouwen.”

De kans is groot dat je deze vermeende quote van Albert Einstein weleens langs hebt zien komen. De vraag is echter; doe je er ook iets mee in je klaslokaal?

In ons huidige schoolsysteem leggen we iedere leerling langs dezelfde meetlat. Ieders capaciteiten worden op dezelfde wijze gemeten; een schriftelijke toets. Waarom ik dat een probleem vind?

Los van het feit dat het bijzonder ingewikkeld is om een valide toets te maken die daadwerkelijk meet wat je wil meten, gaat een schriftelijke toets voorbij aan de vele andere mogelijke talenten van onze leerlingen.

Niet elk kind bezit het talent om Engelse grammatica regels te doorgronden en voor sommigen is het uitleggen van economische oorzaak-gevolg verbanden tussen de hoogte van de rentestand en inflatie net Chinees (niet altijd gek als je bedenkt dat veel van deze zogenaamde verbanden op allerlei twijfelachtige aannames berusten). En al begrijpen leerlingen de stof wel, ze hebben ook niet altijd het vermogen om dit schriftelijk te verwoorden.

Mijn stelling is dan ook om leerlingen meer te bieden dan alleen schriftelijke toetsen; focus op de talenten van kinderen en leg niet iedereen langs dezelfde meetlat. Zo zet je kinderen in hun kracht en krijgen ze meer mogelijkheden om te laten zien waar ze toe in staat zijn.

Ik ben namelijk wel een beetje klaar met het teleurstellen van kinderen en keer op keer aan dezelfde leerlingen, die kneiter hard werken, toch weer die 4 op hun proefwerkblad terug te geven.

Een van de manieren waarop ik kinderen in hun kracht probeer te zetten is het Genius Hour project.

Genius hour biedt leerlingen de ruimte om op hun eigen manier kennis te verwerven. Daarbovenop kunnen ze de opgedane kennis met behulp van hun eigen unieke talenten laten zien. Ook biedt genius hour leerlingen de ruimte om te leren vanuit interesse in plaats van dat de docent je voorschrijft wat er geleerd moet worden.

Genius hour geeft de leerling een flink stuk autonomie. Een randvoorwaarde voor het ontstaan van intrinsieke motivatie, de motivatie die uit de leerling zelf komt (Zelfdeterminatie theorie, Deci & Ryan, 2002).

Laat ik nu snel een korte uitleg over Genius Hour geven om daarna een concreet voorbeeld met je te delen dat illustreert hoe mooi dit kan uitpakken.

Genius Hour – een korte uitleg

Enkele jaren terug stuitte ik op het fenomeen Genius hour. Genius hour is afgeleide van Google 20% time, waarbij werknemers twintig procent van hun eigen tijd zelf in mogen vullen om te werken aan projecten die hen interesseren en waar zij intrinsiek voor gemotiveerd zijn. Het verhaal gaat dat Google’s belangrijkste en meest succesvolle innovaties tijdens 20% time zijn ontstaan (o.a. Gmail en Google Drive).

Het heeft niet lang geduurd voordat Amerikaanse onderwijzers dit idee overnamen. Leerlingen kregen, net als werknemers van Google, een gedeelte van de totale lestijd om een eigen project op te zetten.

Om de leerling wat houvast te bieden, werd genius hour afgebakend met de volgende kaders (uiteraard kan elke docent hier op eigen wijze invulling aan geven):

• Leerlingen volgen hun eigen nieuwsgierigheid. Kies een onderwerp waar je passie voor voelt, iets waar je écht graag iets meer van wilt weten.
• Leerlingen maken gebruik van bronnen en moeten er iets van leren
• leerlingen moeten tussendoor hun vorderingen bijhouden en reflecteren op hun leerproces
• het resultaat dient te worden gepresenteerd op een zelfgekozen manier.
• de presentatie moet vormgegeven zijn op een manier die ervoor zorgt dat klasgenoten ook van het onderzoek leren
• het onderzoek dient binnen een afgebakende periode afgerond te worden

Voordat ik je iets vertel over hoe ik dit concept in mijn eigen economieles gebruik, wil ik graag het genius hour verhaal van Alexander vertellen. Deze moedige jongen inspireert mij tot op de dag vandaag.

Alexander en zijn cowboy hoed

Alexander zat dat jaar in de vijfde klas van het VWO. Een stille jongen die in de klas niet veel zei. Klein van stuk, bleek gezicht en sluik zwart haar. En altijd ontzettend beleefd en vriendelijk, op zijn eigen ingetogen wijze.

Helaas kregen we het samen niet voor elkaar om voldoendes te halen voor proefwerken over balansen, resultatenrekeningen en marketing strategieën. Totdat ik Genius Hour introduceerde.

Uit alle onderwerpen die Alexander had kunnen kiezen, besloot hij zich te gaan verdiepen in de marketingstrategieën die hem eerder dwars zaten. Na mijn eerste Genius Hour introductieles bleef Alexander even hangen, terwijl hij bewust langzaam zijn tas inpakte, alsof hij dat excuus nodig had om nog even met mij te praten.

“Nou meneer, ik weet al precies wat ik ga doen, maar ik ga het u nog niet vertellen hoor. Het moet wel een verrassing blijven. Het gaat in ieder geval heel cool worden, dat mag u alvast wel weten.”

Zijn onverwachte statement kon ik enkel en alleen maar beantwoorden met een grote glimlach. Na een paar seconden voegde ik er het volgende aan toe: “Zet ‘m op Alexander. Ik ben erg benieuwd wat je ervan gaat maken. Succes en mocht je mijn hulp nodig hebben, kom gerust bij me.”

“Nee hoor meneer, ik heb net mijn moeder alvast een appje gestuurd om iets te regelen voor mijn plan. Meer heb ik niet nodig.” Ik besloot hem op dat moment maar even niet te vertellen dat het niet de bedoeling is om tijdens de les berichtjes te versturen.

Geïntrigeerd nam ik afscheid van Alexander.

Drie weken later was het moment daar.
In plaats van de gebruikelijke leerling met een usb-stick, kwam Alexander naar voren met een gebrande DVD. Vol trots, zoals ik hem niet eerder had meegemaakt, kondigde hij aan dat hij een reclame voor mobiele telefonie had gemaakt en dat hij daarbij rekening had gehouden met de marketing strategieën die meneer van Os in de klas had uitgelegd.

Vervolgens drukte Alexander op ‘play’.

Eraan terugdenkend krijg ik zelfs nu nog kippenvel.

Niet alleen voor mij, maar voor de hele klas was binnen 10 seconden duidelijk dat dit reclame filmpje maar één cijfer verdiende. En eigenlijk kon een cijfer helemaal niet aangeven hoe ontzettend gaaf zijn Genius Hour project was geworden.

Op een grasveldje in zijn eigen achtertuin kwam Alexander het beeld in lopen. Hij droeg een veel te grote leren jas van zijn vader, vergezeld van een grote cowboy hoed. Het voor iedereen bekende fluitje uit menig western film op de achtergrond. Zijn filmpje was bewerkt met grijs-witte tinten, zodat het net een oude film leek.

Met geveinsde stoerheid, terwijl hij zijn handen vliegensvlug uit zijn zakken haalde, alsof hij een pistool uit zijn holster bevrijdde, sprak hij: “met deze aanbieding kun je niet missen.” In zijn hand schitterde zijn eigen mobiele telefoon, duidelijk meer dan eens op de grond gevallen.

Het was zo ontzettend oprecht en tegelijkertijd ontwapenend. Na afloop van het filmpje klonk er een daverend applaus. Harder en langduriger dan bij alle andere presentaties. En ik zat daar, ontroerd en onder de indruk. Onhandig complimenteerde ik Alexander met zijn prachtige filmpje.

Later die middag bedacht ik me nog hoe ontzettend irrelevant het eigenlijk was dat deze jongen het lastig vond om taaie, stoffige marketing theorieën op proefwerken uit te leggen.

Genius hour – mijn invulling bij economie

In grote lijnen volg ik de eerder genoemde kaders, al voeg ik er wel aan toe dat het door leerlingen gekozen onderwerp enige economische relevantie moet hebben en dat het mijn voorkeur heeft als leerlingen in groepjes werken. De eerste toevoeging zorgt ervoor dat het ook mogelijk is om een beoordeling voor mijn eigen vak te geven (het kan ook prima zonder cijfer overigens!) en het tweede zorgt ervoor dat het organiseren van genius hour betrekkelijk weinig tijd inneemt.

Met een vol examenprogramma in het achterhoofd is tijd immers belangrijk. Dat gezegd hebbende; ik ervaar ruim voldoende tijd om een genius hour project te doorlopen. Zo zijn lang niet alle onderwerpen en verwerkingsopgaven uit een methode per se nodig. Als je maar graag genoeg wilt, is de ruimte te vinden.

Verder is belangrijk dat je beseft dat leerlingen die niet gewend zijn aan enige vrijheid, houvast nodig hebben. Dan gaat het bijvoorbeeld over het vinden van een geschikt onderwerp, het formuleren van een goede onderzoeksvraag en het zoeken naar geschikte bronnen.

Dan tot slot het beoordelen van een genius hour project. Persoonlijk neig ik er naar om meer waarde te hechten aan het proces, dan aan het uiteindelijke resultaat. Geen enkel genius hour project is immers hetzelfde.

Mede daarom vraag ik mijn leerlingen om tijdens het project vast te leggen hoe hun onderzoeksproces verloopt. Ik wil bijvoorbeeld weten welke stappen zij nemen, welke vragen ze zichzelf stellen, welke obstakels ze tegenkomen en wat ze doen om deze op te lossen, hoe de samenwerking verloopt etc.

Slotgedachten

Ons huidige onderwijssysteem biedt te weinig ruimte voor nieuwsgierigheid onder leerlingen. Ze stoppen daarom met vragen stellen en bedenken niet meer wat zij zelf interessant zouden vinden. De docent vertelt het immers toch wel.

Genius hour brengt de nieuwsgierigheid weer terug. De leerling zit achter het stuur en bepaalt welke vragen er gesteld worden.

Het enige wat leerlingen verlangen is een beetje tijd en ruimte. Ruimte om de eigen talenten te gebruiken en deze talenten te tonen aan iedereen die het maar wil zien.

– Christiaan

Vraag: welke mogelijkheden zie jij om genius hour toe te passen in jouw lessen?

Ik zou het leuk vinden als je hier beneden een reactie achterlaat.

Boektips:
‘The genius hour guidebook’ van Denise Krebs en Gallit Zvi.
‘Drive’ van Daniel H. Pink